Κάποια μωρά βιάζονται να έρθουν στον κόσμο, ενώ άλλα αργοπορούν. Τελικά ποιος αποφασίζει για τη… στιγμή της άφιξης; Η μαμά ή το μωρό;
280, 279, 278… η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. 280 μέρες διαρκεί κατά μέσο όρο η εγκυμοσύνη, αν αρχίσουμε να… κρατάμε λογαριασμό από την πρώτη ημέρα της τελευταίας περιόδου. Θεωρητικά, βέβαια, γιατί στην πραγματικότητα στις περισσότερες περιπτώσεις
όταν φτάσουμε στο 0 (που λογικά τελειώνει η αντίστροφη μέτρηση) δεν συμβαίνει τίποτε. Είτε γιατί το μωρό έχει ήδη γεννηθεί είτε γιατί το μικρό δεν κάνει καμία… κίνηση για να εγκαταλείψει στην ώρα του την κοιλιά της μαμάς.
Τα αργοπορημένα… Αρκετά είναι τα μωρά που
δεν βιάζονται να έρθουν στον κόσμο. Κρατούν σε εγρήγορση τη μαμά και υποχρεώνουν το γιατρό να ασχολείται συνέχεια μαζί τους, αφού μόλις περάσει η καθορισμένη ημερομηνία τοκετού, ο
έλεγχός τους με υπέρηχο πρέπει να γίνεται κάθε δύο μέρες και κάθε μέρα μόλις συμπληρωθεί μία εβδομάδα. Αυτό που βασικά ελέγχει ο γιατρός είναι αν εξακολουθεί να γίνεται σωστά η λειτουργία του πλακούντα, δηλαδή αν εφοδιάζεται το έμβρυο με τροφή και οξυγόνο. Όσο για τη διαδικασία του τοκετού, ο γιατρός την ξεκινάει μόνο αν βεβαιωθεί ότι το μωρό θα περνάει καλύτερα έξω από τη μήτρα της μητέρας. Για παράδειγμα, αν διαπιστώσει ότι το αμνιακό υγρό έχει πάρει πρασινωπή απόχρωση ή αν ο καρδιοτοκογράφος δείξει ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς.
Αν, όμως, δεν συμβαίνει τίποτε απ’ αυτά και αν όλα εξελίσσονται ομαλά, τότε στις περισσότερες περιπτώσεις ο γιατρός αφήνει να περάσει μέχρι και μία εβδομάδα από την
καθορισμένη ημερομηνία τοκετού με συνεχή παρακολούθηση του εμβρύου. Αυτή η αναμονή κάνει τις περισσότερες μέλλουσες μητέρες ανυπόμονες. Και αυτό γιατί μεγαλώνει η επιθυμία τους για το μωράκι τους, όλοι οι φίλοι και οι γνωστοί ρωτούν συνέχεια «Μα… ακόμη δεν ήρθε το μωρό;» και οι γονείς αισθάνονται λες και… έχουν στρώσει το γιορτινό τραπέζι και οι καλεσμένοι δεν λένε να φανούν.
Τα βιαστικά… Από την άλλη πλευρά, τώρα, υπάρχουν μωράκια τα οποία είναι εξαιρετικά
βιαστικά. Ενώ η εγκυμοσύνη εξελίσσεται ομαλά και η μέλλουσα μητέρα ετοιμάζεται να απολαύσει δύο ή τρεις εβδομάδες ηρεμίας πριν από το μεγάλο γεγονός, ξαφνικά αρχίζουν οι πόνοι. Σε αντίθεση με τις μαμάδες των… «τεμπέλικων» μωρών, αυτές νιώθουν σαν να τους… χτυπούν την πόρτα οι καλεσμένοι ενώ εκείνες δεν έχουν προλάβει ακόμη να στρώσουν το γιορτινό τραπέζι. Κάτι που είναι εξίσου αγχωτικό! Το ένα στα δέκα βιαστικά μωρά έρχεται πρόωρα στον κόσμο. Τα πρόωρα μωράκια γεννιούνται πριν από την 37η εβδομάδα και ζυγίζουν λιγότερο από 2500 γραμμάρια, ενώ τα περισσότερα όργανά τους και ιδιαίτερα οι πνεύμονες, δεν είναι ακόμη πλήρως ανεπτυγμένα.
Γιατί, όμως, ορισμένα μωρά ανυπομονούν να έρθουν στον κόσμο, ενώ κάποια άλλα…. βολεύονται στην κοιλιά της μαμάς και χρειάζονται ιατρική βοήθεια για να γεννηθούν; Γιατί κάποια μωρά μπορούν να παραμείνουν στη μήτρα μέχρι και έξι εβδομάδες μετά την προβλεπόμενη ημερομηνία τοκετού; Εδώ και αρκετό καιρό προσπαθούν οι επιστήμονες να κατανοήσουν τις κινητήριες δυνάμεις του τοκετού, κυρίως για να είναι σε θέση να προλαμβάνουν τις πρόωρες γεννήσεις. Αναρωτιούνται που ακριβώς χτυπάει το «εσωτερικό ρολόι» που δίνει τον τόνο για το πότε θα ξεκινήσει η διαδικασία του τοκετού: στη μητέρα ή στο έμβρυο; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα την περιμένουν οι επιστήμονες από τις
ορμόνες. Το βέβαιο είναι ότι ήδη αρκετές μέρες και εβδομάδες πριν από τη γέννα το σώμα της μέλλουσας μητέρας προετοιμάζεται για τον τοκετό με την αύξηση των εκκρίσεων των οιστρογόνων. Αυτή η «υπερέκκριση» οιστρογόνων προκαλεί την ταυτόχρονη έναρξη της παραγωγής της ωκυτοκίνης (της ορμόνης των ωδινών) καθώς και των προσταγλανδινών (που ενισχύουν τις ωδίνες).
Όμως και το έμβρυο παίρνει μέρος σε αυτή την έκρηξη των ορμονών. Και έτσι απελευθερώνει μια αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία φέρνει την ημέρα της «απελευθέρωσής» του από τη μητέρα πιο κοντά. Προφανώς, λοιπόν, όπως βλέπουμε, τα μηνύματα έρχονται από το μωρό.
- Μερικοί Αυστραλοί ερευνητές το εξηγούν αυτό με τη λεγόμενη «θεωρία της πείνας»: Παρατήρησαν ότι τα αγέννητα πρόβατα εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες της ορμόνης του στρες κορτιζόλης (η οποία επισπεύδει τις ωδίνες) όταν ο
πλακούντας δεν τα εφοδιάζει πια με αρκετή τροφή και οξυγόνο. Στέλνουν έτσι το εξής μήνυμα στο σώμα της μητέρας: «Άσε με να βγω, δεν παίρνω αρκετό φαγητό».
- Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο εγκέφαλος του εμβρύου ελέγχει συνεχώς το επίπεδο ανάπτυξης όλων των σημαντικών οργάνων του σώματος και κάποια στιγμή στέλνει μέσω των ορμονών το μήνυμα: «Τώρα είμαι ώριμο για να βγω στον κόσμο».
Βέβαια, είναι σίγουρο ότι το πότε θα έρθει ένα μωρό στον κόσμο καθορίζεται και από κάποιους εξωτερικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, ένας
πρόωρος τοκετός μπορεί να συμβεί όχι μόνο εξαιτίας κάποιων ανωμαλιών στη μήτρα ή λόγω της χαλαρότητας του τραχήλου, αλλά και εξαιτίας του καθημερινού στρες της μητέρας. Ακόμη βασικό ρόλο στον πρόωρο τοκετό παίζουν και οι μολύνσεις του κόλπου. Και αυτό γιατί αν τα μικρόβια φτάσουν στη μήτρα στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλούν ρήξη του αμνιακού σάκου.
Ωστόσο, καμία έγκυος δεν είναι αβοήθητη απέναντι σε αυτούς τους εξωτερικούς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν οι μέλλουσες μητέρες είναι να πηγαίνουν τακτικά για ιατρικό έλεγχο. Ο γυναικολόγος είναι σε θέση να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει εγκαίρως τις μολύνσεις ή να συστήσει στη μέλλουσα μητέρα ξεκούραση και κάποια ήπια φάρμακα στην περίπτωση που εμφανιστούν πρόωροι πόνοι.
Καλό είναι γενικά οι μαμάδες να ξεχάσουν την προβλεπόμενη ημερομηνία τοκετού, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ισχύει. Μόνο το 4% των μωρών έρχονται στον κόσμο την ημέρα που έχει ορίσει ο γιατρός.
Οι ειδικοί συστήνουν στις μητέρες να περιμένουν το μωρό τους τις εβδομάδες γύρω από την ορισμένη ημέρα. Να περιμένουν το μεγάλο γεγονός σαν μια έκπληξη! Άλλωστε, σε μια εποχή τόσο καλά ρυθμισμένη όπως η σύγχρονη, είναι όμορφο κάποια πράγματα να συμβαίνουν εκτός προγράμματος και να κρατούν καλά κρυμμένα τα μυστικά τους!
Με τη συνεργασία του κ. Βασίλη Παπαδημητρίου (μαιευτήρας – γυναικολόγος)
